SAAS یا همان Software as a Service (نرم افزار به عنوان سرویس) یک مدل ارائه نرم افزار در محیط های مبتنی بر کلود می باشد، در این مطلب کمی بیشتر درباره نرم افزار به عنوان سرویس صحبت خواهیم کرد.

یکی از رایج ترین شکل های محاسبات ابری نرم افزار به عنوان سرویس است که به اختصار saas نیز نامیده می شود. نرم افزار به عنوان سرویس یکی از سه دسته اصلی محاسبات ابری می باشد که دو مورد دیگر به ترتیب زیرساخت به عنوان سرویس یا IaaS و پلتفرم به عنوان سرویس یا PaaS می باشد. از زمان معرفی مفهوم SaaS در سال 200 میلادی این مفهوم تبدیل به یک مدل غالب برای تحویل نرم افزار شده است. ما در این مطلب قصد داریم کمی بیشتر درباره نرم افزار به عنوان سرویس صحبت کنیم و اطلاعات جامع و کاملی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.

تعریف نرم افزار  به عنوان سرویس یا saas

SaaS که مخفف نرم افزار به عنوان سرویس یا software as a service است به معنی نرم افزاری است که توسط یک ارائه دهنده شخص ثالث میزبانی می شود و از طریق اینترنت به عنوان یک سرویس به مشتریان و مصرف کنندگان ارائه می شود. در حالی که بیشتر نرم افزارهایی که به این شکل طراحی می شوند برای کاربران تجاری هستند برخی از محصولات شخصی نیز محبوبیت بالایی را در میان کاربران به دست آورده اند که از جمله آنها می توان به مواردی مانند Evernote، ابزارهای مالی شخصی TurboTax و Mint اشاره کرد.

در تنظیمات تجاری این نرم افزارها به جای این که کاربران از طریق دیتا سنتر شخصی شرکت ها به اطلاعات اپلیکیشن های تجاری دسترسی پیدا کنند این دسترسی را از طریق یک ارائه دهنده شخص ثالث به دست می آورند. Microsoft 365 و Salesforce مثال های رایجی از نرم افزار به عنوان سرویس هستند که در دنیای تجاری مورد استفاده قرار می گیرند. این نرم افزارها در گذشته توسط دیتاسنتر شخصی خود شرکت ها میزبانی می شدند ولی در حال حاضر به عنوان saas فعالیت دارند.

نرم افزار به عنوان سرویس پیشرفت چشمگیری در دنیای نرم افزارهای تجاری ایجاد کرده است. نرم افزارهای قدیمی تر در گذشته باشد توسط خریدار میزبانی، اجرا و نگهداری می شدند که این مسئله بسیار مشکل ساز بود.

آشنایی با مدل saas

نحوه ارائه نرم افزار به عنوان سرویس توسط یک معماری چند متغیره فعال سازی می شود که با استفاده از آن ارائه دهنده سرویس می تواند چندین نسخه مختلف از همان نرم افزار را از طریق یک سرور فیزیکی توزیع کند. هر کاربر یا شرکت دارای ورژن خاص خود از نرم افزار می باشد که شامل شخصی سازی های مخصوص برای داده ها و دسترسی به کنترل های مختلف می باشد. البته باید دقت داشته باشید که کدها به صورت یکسان و مشترک می باشند و به صورت مشترک نیز نگهداری شده و به روزرسانی می شوند.

در نتیجه این نرم افزارها می توانند توسط یک یا گروهی از افراد خریداری شده و هزینه آنها نیز به صورت ماهانه یا سالانه پرداخت شود. در واقع شما هر سال می توانید نسخه های مختلف از نرم افزار را به فروش برسانید و پشتیبانی کاملی را نیز باید نسبت به آنها به مشتریان خود ارائه دهید.

Saas در مقایسه با IaaS و PaaS

نرم افزار به عنوان سرویس یا SaaS در کنار زیرساخت به عنوان سرویس یا IaaS و پلتفرم به عنوان سرویس یا Paas سه مورد از محبوب ترین مدل ها برای محاسبات ابری به شمار می آیند. به زبان ساده IaaS ساختاری برای استفاده از سرویس های مختلف مبتنی بر کلود و فضای ابری از جمله انجام محاسبات مختلف، ذخیره سازی داده ها، شبکه بندی نظارت روی نرم افزارها را برای شما فراهم می کند. این در حالی است که PaaS این زیرساخت ها را برای شما مونتاژ کرده و آن را تبدیل به یک محیط توسعه نرم افزار می کند که بتوانید به سادگی از آن استفاده کنید.

SaaS یا نرم افزار به عنوان سرویس از این نظر با دو مورد قبلی متفاوت است که اساسا هدف آن توسعه دهندگان نرم افزار نیستند. امروزه بسیاری از اپلیکیشن های تجاری مختلف مانند ایمیل ها، مدیریت ارتباط با مشتری یا CRM و ابزارهای مدیریت مالی از طریق این روش در دسترس شما هستند که می توانید از آنها استفاده کرده و از مزایای آنها نهایت بهره را ببرید.

برخی از مهم ترین مزایای نرم افزار به عنوان سرویس

از آنجایی که امروزه کارمندان توزیع پیدا کرده و اکثر آنها به صورت دورکاری فعالیت دارند نرم افزار به عنوان سرویس این اجازه را به شما می دهد تا کاربران را از هر نقطه ای اعتبارسنجی کنید و بدون این نیاز به دستگاه های فیزیکی اعتبارسنجی داشته باشید. علاوه بر این نیازی به استفاده از فایروال شرکت نیز نمی باشد. استفاده از این قابلیت علاوه بر این امکان مدیریت همزمان فعالیت ها را نیز ساده تر می کند چرا که SAAS امکان استفاده همزمان از اسناد و ابزارها را برای شما فراهم کرده است.

نرم افزار به عنوان سرویس همچنین به شرکت ها انعطاف پذیری بیشتری می دهد تا رشد کنند. دلیل این موضوع این است که شرکت ها تنها به شرطی هزینه های مربوط به نرم افزار را پرداخت می کنند که کاربران و کارمندان آنها بتوانند به درستی از نرم افزار استفاده کنند. بنابراین انعطاف پذیری کارمندان و شرکت ها به میزان زیادی افزایش پیدا می کند.

این مدل همچنین هزینه و زحمات نگهداری از نرم افزار را برای تیم IT کاهش می دهد و نیازی نیست که این تیم نگرانی در خصوص به روزرسانی های امنیتی و ... داشته باشد چرا که ارائه دهنده نرم افزار خود تمامی این به روزرسانی ها را انجام می دهد.

چالش ها و خطرات نرم افزار به عنوان سرویس

نرم افزار به عنوان سرویس اگرچه دارای مزایای زیادی است ولی ریسک ها و خطراتی را نیز به همراه دارد. البته بیشتر این خطرات و ریسک ها به ارائه دهنده نرم افزار وابسته است که چقدر به امنیت اطلاعات کاربران و همین طور امنیت نرم افزار اهمیت می دهد.

برخلاف اپلیکیشن های تجاری قدیمی که به میزان زیادی قابل شخصی سازی بودند مشتریان نرم افزارهای مبتنی بر SAAS علاوه بر این که به سازنده نرم افزار متکی هستند تا ویژگی ها و قابلیت های جدید را به آن اضافه کند و ایرادات آن را برطرف کند به ارائه دهنده نرم افزار نیز متکی هستند و به خدمات آن نیاز دارند تا بتوانند نسبت به در دسترس بودن اطلاعات نرم افزار مطمئن باشند. امروزه به طور گسترده ای مشاهده شده است که قطعی برق در یک سرویس ارائه دهنده نرم افزار باعث به خطر افتادن اطلاعات میلیون ها مورد از مشتریان شده است.

برخی از محدودیت های نرم افزار به عنوان سرویس

علاوه بر خطراتی که در بخش های قبلی بیان کردیم برخی از محدودیت ها نیز در نرم افزار به عنوان سرویس وجود دارد که از جمله آنها می توان به محدودیت های انتقال اطلاعات اشاره کرد. منتقل کردن تمامی اطلاعات CRM یک شرکت از طریق اینترنت به یک ارائه دهنده SAAS دیگر( یا برگرداندن اطلاعات به ارائه دهنده سرویس قبلی) کار کوچکی نیست و نیازمند دلیل بسیار قوی می باشد.

امنیت و حریم خصوصی شرکت ها نیز از دیگر محدودیت ها و خطرات این مدل می باشد. این مسئله به ویژه زمانی که یک ارائه دهنده نرم افزار به عنوان سرویس اعتماد مشتریان را از دست بدهد بیشتر اهمیت پیدا می کند. با وجود تمامی این خطرات و محدودیت ها هنوز هم نظر متخصصان بر این است که امنیت نرم افزارهای مبتنی بر SAAS بسیار بیشتر از امنیت نرم افزارهای مبتنی بر دیتاسنترهای شرکت ها می باشد.

شرکت ابداع کننده نرم افزار به عنوان سرویس یا SAAS

مفهوم نرم افزار به عنوان سرویس که امروزه ما آن را می شناسیم Marc Benioff و Parker Harris در Salesforce و در سال 2000 میلادی ابداع شد. امروزه شرکت Salesforce نه تنها به عنوان یکی از بهترین مثال های نرم افزار به عنوان سرویس فعالیت دارد بلکه به عنوان رهبر شرکت های پیشرو در زمینه نرم افزارهای مدیریت ارتباط با مشتریان یا همان CRM نیز فعالیت می کند.

نکاتی درباره شرکت Salesforce

مدلی که Salesforce ارائه داد باعث شد تا در طول چند سال آینده بسیاری از شرکت های مختلف نرم افزارهای خود را به عنوان یک مدل SAAS به مشتریان ارائه دهند. از جمله این شرکت ها می توان به شرکت های ذخیره سازی داده Dropbox و Box، نرم افزارهای مربوط به همکاری بین سازمانی Microsoft 365 و Google Workspace، نرم افزارهای پیام رسانی مانند Slack و بسیاری از اپلیکیشن های مالی اشاره کرد. اکثر شرکت های تولید کننده نرم افزارهای سازمانی تمایل خود برای ارائه نرم افزار در بستر نرم افزار به عنوان سرویس را اعلام کرده اند که این امر باعث افزایش تقاضا در بازار نسبت به این مدل ارائه نرم افزار شده است.

صحبت پایانی

امروزه استارت آپ ها و اپلیکیشن های مختلفی وجود دارند که در قالب نرم افزار به عنوان سرویس به مشتریان ارائه می شوند و بسیاری از مشتریان نیز از این نرم افزارها استفاده کرده و نهایت رضایت را از آنها دارند. این مدل یکی از بهترین مدل ها در زمینه محاسباتی مبتنی بر محیط کلود می باشد که در کل دنیا محبوبیت بالایی دارد. این روش علاوه بر سرعت و امنیت بالا دارای هزینه مناسبی نیز برای خریداران نرم افزارهای مختلف می باشد.